İster bilgisayar oyunlarında deneyimli bir oyun tutkunu olun isterseniz de boş zamanlarında oyun oynamayı seven sıradan bir oyuncu donanımlı olmak kazanmakla kaybetmek arasındaki farkınızı belirler.

Günümüzün en yeni birinci şahıs nişancı oyunlarının (FPS), spor oyunlarının, yarış oyunlarının ve heyecan dolu diğer oyunların keyfini en iyi şekilde çıkarmanız için sadece güçlü bir grafik kartına değil aynı zamanda heyecanınızı titreme, yırtılma ve hareketle ilgili diğer kusurlar olmadan görüntüleyebilen bir monitöre de ihtiyacınız olacaktır.

Oyun deneyimlerinizi iddialı bir oyun monitörüyle geliştirmeniz için bir oyun monitöründe aramanız gereken özellikleri birlikte inceleyelim.

Oyuncu Monitöründe Dikkat Edilmesi Gerekenler

Monitörler görseldir ve renklerinin çok soluk olduğu zamanlarda ya da yeterince görsel açıdan etkileyici olmadığı durumlarda neyin iyi göründüğü konusunda herkesin kendine göre bir fikri vardır. Grafik kartınızın türü de monitör seçiminizi etkileyebilir.

Oyun monitörü, özellikle video oyunlarında kullanılmak üzere tasarlanmış bir bilgisayar monitörü türüdür. Daha yüksek yenileme hızına, daha düşük tepki süresine, daha yüksek kontrast oranına ve daha doğru renk üretimi gibi özelliklerine sahiptir. Bu özellikleriyle normal bir bilgisayar monitöründen farklılık gösterir ve oyun oynamak için daha uygun hale gelirler.

Ekran Boyutu ve Çözünürlük

Monitörün çözünürlüğü, ekranı oluşturan piksel sayısından oluşmaktadır. 1080p çözünürlüğüne sahip olan bir monitör 1920 piksel genişliğinde ve 1080 yüksekliğinde piksellerden oluşan bir matris olması gerekmektedir.

Görüntülerin ayrıntıları ve keskinliği piksel sayısıyla yakından bağlantılı olduğundan yüksek çözünürlük olan monitörlerde daha fazla ayrıntı ve daha iyi bir görüntü kalitesi elde edilir. Çözünürlük tek başına görüntü kalitesi için yeterli olmaz. Ekran boyutu ve PPI (piksel sayısı) da dikkate alınmalıdır.

Günümüzde yaygın olarak kullanılan 3 önemli ekran çözünürlük değeri bulunmaktadır.

Full HD ya da 1080p Çözünürlük: Genellikle ödenen fiyatın karşılığını alabileceğiniz en iyi ürünlerdir. Çözünürlüğü 1920 x 1080p pikseldir. Full HD oyun monitörü CPU ve ekran kartına daha az yüklenilmesini ve FPS kaybetmeden ayrıntı düzeyini arttırmanızı sağlamaktadır.

Quad HD ya da 1440p Çözünürlük: 2560 x 1440 piksel çözünürlük değerine sahip monitör çeşididir. Oyun uygulamaları ve fotoğraf geliştirme programlarının kullanımı için önerilmektedir. Günümüzde üretilen 1440p monitörler ekran kartlarının performanslarının gelişim göstermesiyle birlikte görüntüleri daha iyi işleyebildikleri için ağırlıklı olarak oyun amaçlı kullanılmaktadırlar.

Ultra HD ya da 2160p Çözünürlük: En popüler standart çözünürlüğüne sahip monitör çeşididir. 3840 x 2160 çözünürlüğe sahip bir monitörlerde bilgisayar oyunları oynamak için oldukça güçlü bir grafik kartının olması gerekir.

Bir ekranın görüntü ve renk kalitesi yalnızca ekran çözünürlüğüne bağlı değildir. Görüntüleme mesafesi ve PPI (görüntü hassasiyeti) değerleri genellikle daha fazla önem taşımaktadır. Ortalama bir görüntüleme mesafesini düşündüğümüzde kaliteli bilgisayar monitöründe ideal olan 90 PPI ya da üzerinde bir değer bulunmalıdır.

Full HD ekran: minimum 24 inç ya da maksimum 27 inç’e kadar olan monitörler kullanılabilir. 24 inç ekran ile 1080p çözünürlüğün den daha yüksek değerler algılanan görüntü doğruluğunda kayba yol açabilir.

Quad HD Ekran: 27 inç ve üstündeki değerdeki ekranlar genellikle oyun oynamak için kullanılabildiği gibi fotoğraf düzenleme programları içinde idealdir. 108 PPI değerine ulaşan 27 inç bir ekran ile 1440p çözünürlük ve 1080p çözünürlük ile 24 inç ekrana sahip monitörle kıyaslandığında görüntü kalitesi ve keskinliğinde gözle görülür bir değişiklik olmadan 90 PPI değerini sağlayabilmek için 32 inç ekran boyutuna kadar yükseltebilirsiniz.

Ultra HD Ekran: 32 inç ve üzeri 4K monitörler için ya da özel renk derinlikleriyle renk alanları gerektiren durumlarda 27 inç boyutundaki ekranlarda da kullanılabilir.

Bu değerler yaklaşık göstergelerdir. Asıl ihtiyaçlarınızla karşılaştırma yaparak sizin karar vermeniz gerekmektedir.

Yenileme Hızı

Ekrandaki görüntü değişikliklerinin hızı hertz (Hz) cinsinden ölçülür. Monitörünüzün gerçekte oluşturabileceği kare hızının maksimum değerini belirlemektedir. 60 Hz yenileme hızı saniyede 60 kez düzenleme yapmanızı sağlarken 120 Hz ile saniyede 120 kez yenileme yapabilirsiniz. Günümüzde dünyadaki çoğu monitör standart 60 Hz yenileme hızına sahiptir. Oyun monitörlerinin en kullanışlı olanları ise 120 ve 144 Hz yenileme hızlarına sahiptir. Ekran kartınızın uygun olduğunu varsaydığımızda yenileme hızı ne kadar yüksek olursa oyun ekranda o kadar akıcı görüntülenir.

Yenileme hızı, görüntülerin ne kadar hızlı değiştirebildiğini ifade etmektedir. Bir monitörde saniyede kaç kez tarama yapıldığını ölçer. Göz tarafından algılanan görüntülerin net olmasını sağlamaktadır. Bu durum oyuncu performansının artmasına da katkıda bulunur. Bir örnek üzerinde açıklayalım. Monitörünüzdeki görüntü saniyede 60 kez yenileme yapıyor oyundaki rakibiniz de ise saniyede 120 kez yenileme olması durumunda oyun sırasında rakibiniz birkaç mikrosaniye de olsa bazı ayrıntıları sizden önce görebilecektir.

60 Hz Yenileme Hızı : Birçok monitör ve video oyunu için standart bir değerdir. Yeterli görüntü netliğini sağlayarak kabul edilebilir bir değer olmasını sağlamaktadır.

75 Hz Yenileme Hızı : Birçok 60 Hz monitördeki  hız artırma yöntemleriyle kolayca elde edilebilen standart 60 Hz değerinin yükseltilmesi soncu ekrandaki görüntü biraz daha pürüzsüz hale gelmektedir.

90-100 Hz Yenileme Hızı : Çeşitli monitörler için standart bir değerdir ve 75 Hz monitöre sahip olan kişiler için hız arttırma yöntemleriyle bu değere ulaşılabilir. Görüntü akıcılığı 60 Hz monitörlerde görülene göre  çok daha iyidir monitör ekranındaki gelişim farkı fark edilmektedir.

120 Hz Yenileme Hızı : Aradaki en büyük farklar bu aralıkta görülmektedir. Bu, 144 Hz veya daha yüksek bir seviyeye geçmeden önce en iyi standart yenileme hızıdır.

144 Hz Yenileme Hızı: 120 Hz yenileme hızı ve standart yenileme hızına oranla biraz daha yüksek ara bir seviyedir.

240-300 Hz Yenileme Hızı: Hızlı reflekslere ve el-göz koordinasyonuna sahip olan kişiler için çok küçük ama fark edilebilir bir değişimdir.

Tepki Süresi

Kısa tepki süreleri, hareket bulanıklığı ya da görüntüdeki çizgiler gibi daha az görselin bozulması anlamına gelmektedir. Bir pikselin renk değiştirmesi için geçen süre mili saniye cinsinden ölçülür. Tepki süreleri yenileme hızına uyum sağlayacak hızda olmalıdır.

Üreticiler genellikle griden griye tepki süresini yani bir pikselin grinin bir tonundan diğerine geçmesi için geçen süreyi ölçmektedir. Rakamlar genellikle güvenilir bir ortalamadan ziyade üreticilerin farklı testlerden elde ettiği en iyi sonucu göstermektedir.

Tepki süresi ve yenileme hızı birbiriyle ilişkili olduğundan dolayı benzerlik gösterebilir. Ancak yenileme hızı görüntünün monitörde bir saniye içinde kaç kare gösterebileceğini belirtirken tepki süresi ise bir kareden diğerine hareket eden farklı piksellerin oluşturduğu işlem süresinden daha azdır.

Panel (Ekran) Türleri

Monitör üretiminde kullanılan paneller monitörün birçok özelliğini belirlemektedir ve genellikle monitörler hakkında çok az bilinen bir konudur. Şimdi ekran türlerini hep birlikte inceleyelim.

CRT (Katot Işın Tüpü)

Kutu şeklindeki bilgisayar monitörleri 1970’lerden 2000’lerin başlarına kadar yaygın olarak kullanılıyordu. Günümüzde görüntü gecikmesi ve düşük tepki süresi özellikleri ile bazı oyun tutkunları arasında halen yaygın olarak kullanılmaya devam etmektedir.

Ekran üzerindeki kırmızı, yeşil ve mavi fosforları uyarmak üzere bir ışın göndermek için CRT’lerde üç adet büyük elektron tabancası kullanılmaktadır. Kullanılan fosforlar mili saniyeler içinde bozulduğundan ekran her yenilemede kısa darbelerle aydınlanmaktadır. Bu durum yumuşak bir hareket yanılsaması oluştururken aynı zamanda gözle görülür bir titreşim de ortaya çıkarmaktadır.

LCD (Sıvı kristal) Ekran

Aktif matris sıvı kristal ekranlarda (TFT LCD) bir arka ışık ve ışığı çeviren ya da engelleyebilen bir sıvı kristal tabakasından geçirmektedir. Sıvı kristallerin ışığı yaymama özelliği LCD ve OLED arasındaki en önemli farklardan biridir. Işık kristallerden geçtikten sonra alt piksellerden (RGB filtreleri) geçer. Her alt pikseli farklı yoğunlukta aydınlatmak için bir voltaj uygulanmaktadır dolayısıyla tek bir aydınlatılmış piksel olarak görünen karışık renk elde edilmektedir.

Eski LCD ekranlarda arka ışık kaynağı olarak soğuk katot floresan lambalar (CCFL) kullanılmaktaydı. Enerji verimliliği olmayan büyük tüpler ile ekrandaki küçük alanların parlaklığı kontrol edemediğinden zamanla yerini daha küçük enerji verimliliği yüksek ışık yayan diyotlara (LED) bırakmıştır.

OLED (Doğal Işık Yayan Diyot) Ekran

Ayrı bir ışık kaynağı gerektiren (LCD ekranlar gibi) iletken ekranların tersine kendi ışıklarını kendileri üretmektedirler. Elektrik akımının uygulanması ekranın ön tarafındaki doğal moleküllerden oluşan bir katmanın aydınlanmasına yol açmaktadır. OLED ekranların arka ışığı bulunmadığından yalnızca bir pikseli kapattığınızda gerçek siyah rengi elde edebilirsiniz. Oldukça yüksek kontrast oranlarına ve canlı renklere sahiptir ve sinema filmleri gibi karanlık içerikleri görüntülerken yüksek enerji tasarrufu sağlarlar.

Dezavantajları içerisinde ise beyaz ekranlarda düşük enerji tasarrufu sağlamaları, artan maliyet, ekran yanması riski ve eski monitör teknolojilerine göre daha kısa kullanım ömrü olması yer almaktadır.

? TN Panel : Elektrik akımı uygulandığında sıvı kristaller ışığı bükerek bir sonraki filtre tarafından kısmen ya da tamamen engellenmektedir.

Oyuncu monitörleri için en iyi tepki sürelerinden birkaçı olduğu bilinir. Ancak yetersiz görüntüleme açılarına sahip olduğundan dolayı karanlık görüntülerde bazı nesneler görülmez. Birinci şahıs nişancı oyunları ya da dövüş oyunları gibi hızlı oyunlar için yüksek yenileme hızı ve tepki süresine sahiptir. Kısıtlayıcı görüş açısı ışığı dönüştürme yönteminden kaynaklanmaktadır.

? VA Panel : Dikey hizalanan sıvı kristaller bükülmek yerine iki polarizör (optik filtreler) ile aynı doğrultuya gelir. Dinlenme halindeyken kristaller ışığı TN panellerden daha etkili bir şekilde engellemektedir. Genellikle 8 bit renk derinliği bulunur. Görüş açıları TN panellere göre daha geniş ancak IPS panellerden daha azdır. Bazı VA panellerinde odak noktası dışından bakıldığında önemli bir renk değişimi yaşanmaktadır.

? IPS Panel : TN panellerin görüş açılarını ve renklerini geliştirmek için tasarlanmıştır. Yüksek görüntü kalitesine ve görüş açısına sahiptir. IPS panellerin birçoğu 6 bit+2 renk derinliği bulunur ancak 8 bit ve 8+2 paneller de bulunmaktadır. Tepki süreleri genellikle TN panellere göre daha düşük VA panellere göre ise daha yüksektir.

Panel türlerinin genel değerlendirmesini aşağıda hazırlamış olduğum tablodan inceleyebilirsiniz.

	TN	VA	IPS
Yenileme hızı	Çok hızlı	Ortalama hız	Genel olarak çok yavaş
Giriş gecikmesi	Çok Düşük	Çok yüksek	Orta
Görüş açısı	En düşük	Orta düzey	En iyisi
Renklerin kalitesi	En düşük	Orta düzey	En iyisi
Amaç	Oyun	Çok Yönlü Oyun uzmanları	Profesyonel
Fiyat	Ekonomik	Orta düzey	Orta ve yüksek düzey

Renk Uzayı

Renk uzayı ya da renk gamı, bir monitörün görüntüleyebileceği olası renk aralığını ifade etmektedir. Renk uzayı yalnız sayıları hesaplamak için değil görünebilecek renklerin çeşitliliğini de belirtmektedir.

Monitörlerin özelliklerini incelediğimizde sRGB, AdobeRGB ve DCI P3 gibi farklı renk uzayı seçenekleri karşımıza çıkar ve hepsi bir monitörün oluşturabileceği renk tonlarını tanımlamak için kendi yöntemlerini kullanmaktadırlar.

sRGB : İnternet sitelerinde resmi olarak belirlenmiş renk alanıdır.

Adobe RGB : Fotoğraf ve video düzenleme uzmanları tarafından kullanılır.

DCI-P3 : HDR yani doğal ve gerçeğe yakın içerikler için kullanılır.

Genellikle her bir standart renk alanı için yüzde ne kadar yüksekse olursa monitörün iyi renk üretimine sahip olma olasılığının o kadar yüksek olmaktadır.

HDR (Yüksek Dinamik Aralığı)

HDR, belirli bir görüntünün maksimum renk parlaklığını ve siyah derinlik seviyesini ifade etmektedir. Genellikle 10 bit renk derinliği ve geniş bir renk aralığına sahip arka ışıkları destekleyerek standart içerikleri de geliştirirler. Karanlık ya da yüksek kontrast gerektiren görüntüler için idealdir. HDR özelliği ile bir korku oyunundaki karanlık bir koridorda hareket eden bir nesneyi daha iyi fark edebilir ya da bir odak noktası oyunundaki güneş ışığını daha belirgin bir şekilde görebilirsiniz.

LCD ekranlarda HDR kalitesi için yerel karartma adı verilen üst düzey bir arka aydınlatma özelliği kullanılması gerekir. Ekran arkasındaki ışık için kullanılan karartma bölgeleri LED kümelerinin parlaklığını kontrol etmektedir. Fazla karartma bölgesi olması daha hassas kontrol,az çiçeklenme (görüntünün parlak alanlarının karanlık alanları aydınlatması) ve genel olarak daha iyi bir kontrast anlamına gelir.

Parlaklık

Parlaklık genellikle ekran tarafından yayılan ışık miktarının net bir ölçüsü olan parlaklık ile ölçülmektedir. Nit olarak da bilinen metre kare başına kandela (cd/m2) cinsinden hesaplanmaktadır.

Video Electronics Standards Association (VESA) HDR ekranlar için belirlenen test aralıklarını kullanarak bir takım parlaklık testlerini standartlaştırmıştır. Monitörlerin parlaklık özellikleri karşılaştırılırken özel bir ölçüm yerine  tutarlı bir test platformu kullanıldığından emin olunması gerekir. Bir çok monitör de 250 ile 350 cd/m2 arasında değerler bulunmaktadır. Bir HDR monitöründe genellikle en az 400 nit değerinde ekran görüntülenir.

Monitör parlaklığı için en iyi derecelendirme derecesini kullanıcı belirlemektedir. Bazı kullanıcılar 1000 nit bilgisayar monitörü tercih ederken bu değer bazı kullanıcıların gözleri için fazla gelebilir.

Video Girişi ve Diğer Fonksiyonlar

Bir oyun monitörü, birden fazla bilgisayara ve konsola bağlanabilmesi için çeşitli video girişleriyle donatılmalıdır. Tüm oyun konsolları bu özelliği kullandığından dolayı çift HDMI (ses ve görüntü verilerini sıkıştırılmadan dijital olarak aktarmak için geliştirilmiş bir ara birim) bağlantı noktası idealdir. Üst düzey grafik kartları ise HDMI bağlantı noktasına ek olarak DisplayPort (yeni nesil görüntü transferinin gerçekleştirilmesi amacıyla kullanılır) bağlantısı sunmaktadır.

USB bağlantı noktalarının kontrol cihazları, mause, flash bellekler ve diğer harici bağlantı birimlerine kolayca bağlamanıza imkan tanır. Çoğu durumda USB bağlantı noktasına bağlı cihazları şarj edebileceğinizden dolayı oldukça iyi bir özelliktir. Diğer yandan kulaklık kullanarak oyun oynuyorsanız iyi konumlandırılmış bir USB bağlantı noktası merkezi dahili hoparlörlerden daha etkili olabilir.

Bir oyun monitöründe nelere dikkat edeceğinizi belirlemeniz genellikle bilgisayarınızın diğer parçaları için yaptığınız tercihlerinize bağlıdır. Günümüz monitörleri genellikle eski teknolojilerde yaygın olan kare kaybı, görüntü gecikmesi ve görsel bozukluklardan uzak durmanıza yardımcı olabilir ancak artan çözünürlük, renk derinliği ve hareket yumuşatma özelliklerinin önemi oyuncudan oyuncuya değişiklik gösterecektir.

Sıkça Sorulan Sorular

Rehberimizin sonuna geldik. Artık oyuncu monitörü alırken dikkat etmeniz gereken bilgilere sahip olduğunuzu düşünüyorum. Tercih edeceğiniz mükemmel bir oyuncu monitörü ile iddialı oyunlar sizleri bekliyor. ?